Turisti i putnici su Iran oduvijek smatrali zemljom prirodnih ljepota, neobičnih naroda, prekrasnih umjetničkih i kulturnih tvorevina i magičnih predjela. Zanimljivo je da se ova raznovrsnost može susresti gotovo u svakom dijelu ove prostrane i neobične zemlje.
Kerman, iranska provincija na jugoistoku zemlje, najbolje potvrđuje naše riječi. Raznovrsni klimatski uslovi, neobična i veoma stara umjetnost, prijatni i vrijedni ljudi, samo su neke od specifičnosti ove provincije.
Pa, krenimo onda u posjetu Kermanu !
U ovom području se sučeljavaju topla i hladna klima tako da provincija Kerman obiluje raznovrsnim klimatskim uslovima. Dok je u jednom dijelu ove zemlje prilično hladno, u drugom vlada nesnosna žega, koja se ne može susresti nigdje više u Iranu. Upravo zbog toga, ova iranska provincija obiluje voćem koje uspijeva u različitim klimatskim uslovima, kao što su – limun i hurma.
Također, ovakvi klimatski uslovi pružaju velike pogodnosti za razvoj stočarstva i poljoprivrede, a s druge strane, ovo područje je poznato po raznovrsnim ručnim umjetnostima, od kojih su najistaknutije tkanje tepiha i ćilima.
U historijskim spisima, ime Kerman se susreće u različitim varijacijama kao što su: Karmanija, Kermanija, Žermanija, Kriman, Karmani i Kermani. Geografi staro ime grada Kerman «Gavašir» čitaju kao « Bordšir» a historičari smatraju da riječ «Gavašir» dolazi od riječi «Ardeširova peć», u prenesenom značenju Ardeširov grad. Prema njima, vremenom je ova riječ dobila oblik «Gavašir».
U ovom gradu se nalaze dvije tvrđave. Jedna je na manjoj uzvisini, na periferiji grada i naziva se «Ardeširova kula». Ova tvrđava je napravljena od ogromnih opeka.
Druga tvrđava, koja se naziva «Djevojačka kula», mnogo je manja od prethodne. Između ovih tvrđava sagrađen je veliki broj različitih zgrada.
Jedno vrijeme je Kerman bio prijestolnica Irana, no tokom 19. stoljeća jedan od kadžarskih kraljeva kažnjava gradske vlasti i zabranjuje svaku vrstu gradnje i obnove u Kermanu. Rijetko se može susresti grad u Iranu koji je takodugo bio izvrgnut zulumu i nepravdi vladara.
Nakon upoznavanja sa geografsko-historijskim položajem Kermana pređimo sada na najljepša i najvrijednija zdanja ovog grada.
Ono što najviše plijeni pažnju turista i putnika koji prolaze kroz Kerman jeste veliki bazar koji se zove “Raste Bazar”. Ovaj bazar se proteže na površini od tri kilometra. Pojedini dijelovi bazara su pravljeni u različitim historijskim periodima, tako da se ovdje mogu susresti elementi različitih kultura, koje su vladale u određenim periodima historije Irana.
Njegovi prstenasti lukovi i kupole su sagrađeni u doba dinastije Safavida i Kadžara a i iznad svake kupole se nalazi svjetiljka koja obasjava unutrašnji prostor bazara.
U ovom bazaru se nalaze dva prelijepa hamama. Hamam “Gandžali Han” se nalazi na površini od hiljadu metara i sagrađen je u periodu Safavida od strane Gandžali Hana, tadašnjeg namjesnika Kermana. Ovaj hamam je ukrašen prekrasnim umjetničkim radovima i danas je pretvoren u muzej u kojem se prezentira tradicionalni način kupanja.
Hamam “Vekil han” predstavlja dio kompleksa građevina koje je sagradio poznati kermanski vekil. Kompleks čini: bazar, džamija i karavansaraj. Danas je ovaj hamam pretvoren u tradicionalnu kafanu.
Velika Džuma džamija predstavlja jednu od najljepših i najpoznatijih kermanskih građevina. Ova arhitektonska izvedba predstavlja veoma uspješan spoj i sintezu vrhunske umjetničke vještine i vjerskog duha. Ovdje se najbolje može vidjeti kreativnost i duhovnost iranske tradicionalne umjetnosti. Marljivost i strpljivost vrijednog neimara načinila je prekrasni prizor, slažući šarene pločice po površini kupole, munare i džamijskog harema.
Džamija je sagrađena 750 godine po hidžri i pripisuje se Emiru Mubarez-ud-dinu Muhamedd Muzaferiju. Prema historijskim izvorima ona je prvobitno sagrađena izvan grada, međutim vremenom i postepenim širenjem grada džamija je prešla u unutrašnji dio grada. Džuma džamija, ukrašena moarrak pločicama i prelijepim epigrafima, predstavlja jednu od najljepših građevina Kermana. Mermerne ploče džamije su ukrašene prelijepim kaligrafskim natpisima, a u svakom uglu ove veličanstvene građevine polijepljene su tradicionalne pločice moarrak. Tokom različitih historijskih perioda na džamiji su vršene određene popravke i izmjene.
“Kupola Džabalije” u Kermanu predstavlja jednu od najljepših umjetničkih građevina Irana. Kupola je sagrađena u podnožju planine na kojoj je napravljena tzv. “Djevojačka kula”.
Ova građevina je u periodu Sasanidske dinastije predstavljala zoroastrijanski hram. Osnovu zgrade čini osmougaona platforma.Visina kupole iznosi osam metara i u sebi objedinjuje veliki broj svodova. Izvan kupole se nalazi mnogo trijemova koji su zatvoreni kamenim blokovima, kako bi se zaštitili od propadanja i urušavanja.
